Monopoly: Historia gry
Autorka, o której świat zapomniał
Znasz Monopoly – grę planszową, która od pokoleń uczy, jak zdobywać nieruchomości, pobierać czynsze i doprowadzać przeciwników do bankructwa. Ale czy wiesz, że oryginalnym celem tej gry było… pokazanie, że taki system jest szkodliwy?
Ja ją pierwszy raz poznałam pod nazwą “Bankrut” - taka polska adaptacja. Rodzice mi ją kupili, bo w tamtych latach oryginalny Monopol, kosztował krocie. Ale zawsze chciałam mieć oryginał. Zwłaszcza teraz jak poznałam jej historię.
Jej twórczynią była Elizabeth Magie, wynalazczyni, dziennikarka i feministka. W 1903 roku stworzyła grę o nazwie The Landlord's Game – miała być narzędziem edukacyjnym, które przestrzega przed nierównościami ekonomicznymi i wspiera ideę podatku Georga (czyli „podatek od ziemi”).
W grze Magie występowały dwie wersje zasad:
– Antymonopolistyczna (prospołeczna) – w której gracze wspólnie odnoszą korzyści z rozwoju
– Monopolistyczna – pokazująca, jak system degeneruje się, gdy jedna osoba skupia władzę
To nie miała być zabawa. To miał być manifest społeczny.
Co się stało później?
W latach 30. XX wieku pewien mężczyzna – Charles Darrow – zobaczył popularność domowych wersji „Landlord’s Game”, przemianował ją na „Monopoly”, uprościł zasady, dodał charakterystyczne grafiki i... sprzedał firmie Parker Brothers jako swoją grę.
Choć później firma odkupiła prawa także od Elizabeth Magie, to jej rola została przemilczana. Przez dekady w narracji marketingowej pojawiał się Darrow jako „samouk, który stworzył Monopoly w trudnych czasach Wielkiego Kryzysu”.
Dziś wiemy, że historia była inna.
Czego uczy nas ta historia?
Gry mają moc wpływania na przekonania.
Gra Magie była narzędziem zmiany społecznej – zanim stała się rozrywką rodzinną.Mechanika gry niesie przekaz.
Dziś uczymy się „wygrać”, nie „współpracować”. A przecież początkowy zamysł pokazywał zalety równości i współdzielenia zasobów.Twórcy gier szkoleniowych mogą inspirować się tą historią.
Jakie wartości promujesz poprzez swoją grę? Co Twoje mechaniki mówią o świecie?
Pomysł na ćwiczenie szkoleniowe
Na warsztatach poświęconych wartościom w zespole lub rozwojowi przywództwa, możesz:
Przedstawić krótką historię Monopoly i Magie (slajd + anegdota).
Poprosić uczestników, by wymyślili alternatywną wersję zasad gry – opartą na współpracy, zrównoważonym rozwoju albo celach społecznych.
Porównać obie wersje – co się zmienia w dynamice grupy?
To nie tylko pobudza kreatywność, ale pozwala głębiej zrozumieć mechanizmy władzy, motywacji i współdziałania.
Na zakończenie
Czasem gry mają więcej do powiedzenia niż najdłuższy wykład.
Historia Monopoly to przypomnienie, że mechanika gry to opowieść o świecie, który uznajemy za słuszny.
A zadaniem projektanta (i trenera) jest zadawać pytania – nie tylko tworzyć rozgrywki.
